Literatuur – Korte recensies
In deze pagina vind je in een paar regels waar sommige van de boeken die ik in de literatuurlijst heb genoemd, over gaan. De lijst is gerangschikt op achternaam.
- A.H. Almaas, Runaway Realization. Living a Life of Ceaseless Discovery, 2014, ISBN 978-1-61180-202-3
Een uitermate boeiend boek, omdat het laat zien dat realisaties niet ophouden bij ‘verlichting’. Almaas beschrijft hoe na de verlichting elk perspectief mogelijk is. De ervaring vanuit ego is een van de vele manieren waarop de Werkelijkheid – door Almaas ‘Total Being’ of ‘Living Being’ genoemd – zich uitdrukt. De ervaring van essentie is een van de vele andere mogelijkheden. De Werkelijkheid maakt zich er niet druk over of we de ene staat ervaren of de andere. Dit maakt ons evenwel niet minder verantwoordelijk voor wat we doen. Maar het geeft beslist een groter besef van vrijheid!
. - A.H. Almaas, The Alchemy of Freedom. The Philosophers’ Stone and the Secrets of Existence, 2017, ISBN 978-1611804461
Almaas beschrijft in dit boek zijn meest recente teachings voor een breder publiek dan alleen voor de leden van de Ridhwan-school. Hij gaat in op de vraag wat ‘ontwaken’ voor de realiteit zoals die is met zich meebrengt; wat voor realisaties daarvoor nodig zijn. Het is een proces van afpellen van vooronderstellingen, ideeën en concepten die we over onszelf, over anderen en over de werkelijkheid hebben. Dat afpellen kan heel ver gaan, maar leidt uiteindelijk tot een steeds grotere vrijheid van ervaren, denken, handelen, waarnemen. Het is geen gemakkelijk boek voor wie niet bekend is met eerder werk van Almaas.
. - A.H. Almaas, The Power of Divine Eros. The Illuminating Force of Love in Everyday Life, 2013, ISBN 978-1-61180-083-8
Een mooi boek van Almaas, grondlegger van de Diamond Path (Diamond Approach), over hoe essentiële liefde door kan werken in gepassioneerd verlangen en passievolle, erotische liefde. En over de vraag wat persoonlijke relaties inhouden wanneer die uitdrukking zijn van onze essentie.
. - A.H. Almaas, Love Unveiled. Discovering the Essence of the Awakened Heart, 2020, ISBN 978–611808-39-1
Een heel mooi en inzichtgevend boek over waar liefde in essentie over gaat. Almaas belicht verschillende soorten liefde. Gemeenschappelijk daarin is de drang naar intimiteit, aan nabijheid, afgestemdheid, naar een open hart. We kennen dat vooral als liefde voor een ander mens, maar in de ervaring van liefde voelen we vooral een grote intimiteit met onszelf, doordat we zo’n warmte en weldadige openheid van ons hart ervaren. Daaruit kan een verlangen groeien om die liefde nog dieper in te ervaren, om nog intiemer te worden met wat ons in onze diepste kern beroert. Als we die lijn volgen, kunnen we uitkomen op ervaringen die mystici beschrijven wanneer ze spreken over het verlangen naar vereniging met de Geliefde.
. - Rutger Bregman, De meeste mensen deugen. Een nieuwe geschiedenis van de mens, 2019, ISBN 978-90-829-4218-7
Een boek dat alleszins de moeite waard is om te lezen. Bregman stelt dat mensen van nature vriendelijk en goed zijn. Ze zijn tot kwade dingen in staat, maar er is bijna altijd druk of manipulatie voor nodig om mensen zover te krijgen. Dit idee is contra-intuïtief, omdat in onze cultuur een negatief mensbeeld toonaangevend is: opvoeding, wetten en straffen moeten slechtheid en egocentrisme in goede banen leiden. Dat mensbeeld is in het verleden ook door enkele spraakmakende psychologische onderzoeken ondersteund. Bregman laat echter aan de hand van allerlei voorbeelden overtuigend zien, dat dit mensbeeld achterhaald is. Hij verwijst ook naar talloze recente wetenschappelijk onderzoeken die een veel positievere kijk op mensen ondersteunen. Hij presenteert hiermee een nieuwe en tevens hoopvolle kijk op wat mensen werkelijk zijn.
. - Elske Cazemier, De ziel ontdekken, 2014, uitgever Narratio, ISBN:978 90 5263 478 4
Een bijzonder boek over de ervaringen van de schrijfster, die als geestelijk verzorger in een instelling van mensen werkt die met een geestelijke en vaak ook fysieke beperking leven.
. - Feridand Cuvelier, De stad van Axen. Gids bij menselijke relaties, 2013, ISBN 978-90-8687-025-7
Via een collega, Mieke Tunissen, kwam ik in aanraking met dit bijzondere boek, dat al in 1976 is verschenen. Het bespreekt 6 kernkwaliteiten die van belang zijn in gezonde interacties tussen mensen: geven, nemen, overzicht hebben, zelfinzicht hebben, grenzen stellen, met kracht ergens voor staan. Ik zie zowel bij mensen die ik begeleid als bij mezelf dat één of twee van deze kwaliteiten niet goed ontwikkeld zijn, waardoor interacties niet optimaal plaatsvinden. Door te zien om welke kwaliteiten het gaat kan je aandacht geven aan wat de ontplooiing van die kwaliteiten in de weg staat.
. - Stephanie Donaldson-Pressman, Robert M. Pressman, The Narcissistic Family – Diagnosis and Treatment, 1997, ISBN 0-7879-0870-3
Hoewel dit boek al wat ouder is, geeft het een zeer helder zicht op wat het betekent om in een gezin op te groeien waarin een van de ouders (of beide) narcistisch is. Onder narcisme wordt in dit boek verstaan de houding waarin ouders de sterke behoefte hebben om aandacht en ondersteuning van hun kinderen te krijgen. Dit gaat ten koste van de kinderen, die onvoldoende gespiegeld worden in wie en wat ze zijn. Ze voelen zich gedwongen zich voortdurend aan hun ouders aan te passen en ontwikkelen zodoende een zwak en kwetsbaar zelfbeeld. Ze zijn vaak onzeker over zichzelf, hebben moeite met kritiek omdat ze een afwijzing voor wat ze doen verstaan als afwijzing van wie ze zijn. Ze nemen gemakkelijk verantwoordelijkheid voor zaken waar ze niet verantwoordelijk voor zijn, en kunnen moeilijk beslissingen nemen voor zaken waar ze wel verantwoordelijkheid voor dragen. Vaak zijn ze niet in contact met hun gevoelens omdat ze hebben geleerd die te onderdrukken. De veiligste modus is om in controle te zijn. Daardoor is het lastig echte intimiteit te ervaren. Zo zijn er meer kenmerken te noemen. Kortom: aan te bevelen voor ieder die in een dergelijk gezin is opgegroeid.
. - Edith Eva Eger, De keuze, leven in vrijheid, 2018, ISBN 978-94-005-1055-5
Een bijzonder indringend boek van een Hongaarse Joodse vrouw, die ternauwernood Auschwitz en de daarop volgende dodenmarsen door Duitsland overleefd heeft. Ze schrijft over die traumatische ervaringen en hoe ze ternauwernood met man en kind het communisitsche Tsjechoslowakije weet te ontvluchten. Hoe ze in de VS een nieuw leven opbouwt, waar ze ontdekt hoe haar verleden haar leven beïnvloedt. Via een studie psychologie begint ze gaande weg haar eigen trauma’s onder ogen te zien en ermee te werken. Tegelijkertijd helpt ze als therapeut mensen met hum trauma’s om te leren gaan. Ze is bij uitstek ervaringsdeskundige, een ‘wounded healer’. De kern van haar boodschap is: willen leven is een keuze.
. - Edith Eva Eger, Het Geschenk – 12 lessen die je leven kunnen redden, ISBN 978-94-005-1225-2
In dit beschrijft Edith de lessen die het leven haar geleerd heeft, zowel om te overleven – in de nazikampen tijdens de we wereldoorlog – als om weer volop in het leven te kunnen staan. Het is een prachtig boek, dat ik iedereen kan aanraden die moeilijkheden in zichzelf en in de verbinding met andere mensen ondervindt. Het is de vrucht van haar leven, dat ze aan de wereld schenkt.
. - Peter Frankopan, De zijderoutes, 2019, ISBN 978-90-00-35888-5
De auteur geeft in dit boek een fraai overzicht van de ontwikkeling van grote samenlevingen door de eeuwen heen. Het centrum daarvan heeft heel lang gelegen in het gebied tussen Egypte in het westen en China in het oosten. Europa en Amerika zijn pas in de afgelopen 4 eeuwen centra van macht en invloed geworden. Maar al die tijd hebben de landen in ‘het centrum’ een grote rol gespeeld in de uitwisseling van goederen, mensen, ideeën, innovaties en in de productie van een groot scala aan grondstoffen. In onze tijd verschuift het centrum van macht en invloed opnieuw naar het oosten en dit keer specifiek naar China. En is het Midden-Oosten opnieuw een gebied waar enorme politieke en economische belangen een rol spelen, die vitaal zijn voor de wereldsamenleving.
. - Jan Geurtz, Bevrijd door liefde. Praktijkboek voor zelfacceptatie en geluk in relaties, 2014, ISBN 978-90-263-3337-8
Dit boek is een opvolger van Verslaafd aan liefde en bevat allerlei beschrijvingen van praktijksituaties. Het bevat ook een reeks aan praktische oefeningen om relaties een gezonde basis te geven, niet gebaseerd op zelfafwijzing, maar op de herkenning van wie je in essentie bent.
. - Jan Geurtz, Verslaafd aan liefde. De weg naar zelfacceptatie en geluk in relaties, 2009, ISBN 978-90-263-2229-7
Een bijzonder lezenswaardig boek over de zelfafwijzing die inherent is aan het leven vanuit ego. zelfafwijzing gebeurt op elk moment waarop we onze ware aard – wie we in essentie zijn – niet herkennen, en we het idee hebben dat we anders zouden moeten zijn dan we zijn. We zijn geneigd (liefdes-)relaties aan te gaan om liefde van anderen te ontvangen, zodat we het gevoel van gemis aan liefde in ons niet hoeven te voelen. Juist in dat gemis zit de zelfafwijzing. Onze ware aard ís namelijk liefdevol; alleen is dat vanuit ons ego niet gemakkelijk te herkennen. Zo gaan we relaties aan om onze eigen zelfafwijzing te bedekken; dat geeft een gevoel van veiligheid. Vaak wordt in relaties gaandeweg veiligheid belangrijker dan liefdevolheid. Het boek geeft een heldere analyse van deze situatie en geeft aanwijzingen hoe je relaties kunt inrichten op het doorzien en helen van die zelfafwijzing, zodat de liefde weer kan bloeien.
. - Jaap Goedegebuure en Oek de Jong (red.), Eckhart Nu. Tien visies op Meister Eckhart, 210, ISBN 978-90-457-04487
Een heel lezenswaardig boek waarin 10 auteurs – ieder vanuit een eigen visie en levenservaring – toelichting geven op de levenswijsheid van Meister Eckhart, een mysticus die leefde van circa 1260 tot circa 1328. Zijn boodschap is: laat jezelf helemaal leeg worden, van ego-neigingen, maar ook verder van beelden, ideeën, veronderstellingen. Als je zo leeg bent geworden kan je diepste bestaansgrond – wie en wat je in essentie bent, of in Eckhart’s woorden: wie je was voordat je geboren was – volledig en ongehinderd in jou werkzaam worden.
. - Yuval Noah Harari, Sapiens – Een kleine geschiedenis van de mensheid, 2017 (oorspronkelijke uitgave in 2012), ISBN 978 94 004 0793 0
Een uitzonderlijk boek over de ontwikkeling van de mensheid als Homo Sapiens. Hoe Sapiens de meest dominante soort op aarde werd, niet alleen door taal, maar door het vermogen om ‘imaginaire ordes’ te bedenken en daar als groep in te geloven. De krachtigste imaginaire ordes ter wereld zijn op dit moment ‘geld’ en ‘kapitalisme’. Die zijn gekoppeld aan een wetenschappelijk revolutie waarvan we de gevolgen absoluut niet overzien. Een revolutie die ons als mensheid de macht geeft dingen te doen en te scheppen, die voorheen alleen aan goden toegekend werd. Harari eindigt zijn boek met de verontrustende zin: “Bestaat er iets gevaarlijkers dan ontevreden, onverantwoordelijke goden die niet weten wat ze willen?” Een boek dat stemt tot nadenken…
. - Yuval Noah Harari, 21 lessen voor de 21ste eeuw, 2018, ISGN 978-94-004-0785-5
Dit boek is een vervolg op ‘Homo Sapiens‘ en ‘Homo Deus‘ en gaat in op de vraag hoe welke lessen de auteur trekt uit al hij in zijn vorige boeken heeft beschreven, plus alle feedback die hij daarop heeft gekregen. De voornaamste boodschap, die in allerlei toonaarden in de hoofdstukken terugkomt is: mensen zijn heel goed in het fabriceren van verhalen én in het geloven van die verhalen. En die verhalen hoeven helemaal niet gebaseerd te zijn op de realiteit. Dat maakt ze zo gevaarlijk en in feite maakt dat mensen gevaarlijk die op overtuigende wijze anderen in hun zelf verzonnen verhalen doen geloven. De geschiedenis is vol van voorbeelden hoe verhalen tot verschikkelijke destructie leiden. Het gaat er dus om onderscheidingsvermogen te ontwikkelen, zodat we leren te zien wat waar is en wat niet.
. - Onno van der Hart, Ellert Nijenhuis, Kathy Steele, Het belaagde zelf. Structurele dissociatie en de behandeling van chronische traumatisering, 2013, ISBN 978-90-8953-227-5
Een bijzonder inzichtelijk boek over dissociatie in mensen: hoe mensen onder invloed van traumatische gebeurtenissen – dikwijls in hun jeugd ondergaan – delen van hun persoonlijkheid hebben afgesplitst, om psychisch en geestelijk te overleven. De auteurs beschrijven verschillende vormen van afsplitsing, afhankelijk van het aantal afgesplitste delen en de mate waarin die delen de persoonlijkheid beheersen. En ze gaan uitgebreid in op mogelijkheden om deze mensen te helpen om tot heling te komen.
. - Laurence Heller, Aline LaPierre, Healing Developmental Trauma. How Early Trauma Affects Self-Regulation, Self-Image and the Capacity for Relationship, 2012, ISBN 978-1-58394-489
Over patronen in overlevingsstrategieën als gevolg van ontwikkelingstrauma. Met aanbevelingen hoe met dit soort strategieën om te gaan.
. - Marie-France Hirigoyen, Stalking the Soul – Emotional abuse and the erosion of identity, ISBN 978-1-885586-99-5
Dit boek is geschreven door een Franse psychiater, psychoanalytica en familie-therapeut in Parijs. Ze beschrijft in detail het proces van emotionele manipulatie en misbruik door mensen met een narcistische stoornis. Veel narcisme wordt niet als zodanig herkend, waardoor narcisten in familie, op het werk en in de politiek ongehinderd hun gang kunnen gaan. Ze weten het vaak klaar te spelen dat hun slachtoffers de neiging hebben zichzelf te verwijten dat er in de relationele sfeer zoveel mis gaat. Hierdoor verzwakt hun identiteit, wat zich onder andere uit in een krachtig zelf-oordeel, een laag gevoel van eigenwaarde en een sterk gevoel niet te voldoen. De auteur geeft allerlei praktisch advies hoe uit dergelijke destructieve relaties in gezin en op de werkplek los te komen.
. - Margrit Irgang, Het kostbare ogenblik. Wat de dood voor het leven kan betekenen, 2016, oorspronkelijk in het Duits uitgegeven in 2015, ISBN 978-90-5670-356-1
Een bijzonder fraai boekje over het thema leven en dood. De auteur neemt je mee aan de hand van haar ervaringen met het stervensproces van haar broer. Ze vertelt over wat het haar doet, hoe ze ermee omgaat. Ze doet dit vanuit het perspectief van de dood, waarin het leven zich als een bijzondere verschijnsel voordoet.
Tussendoor geeft ze allerlei kleine bespiegelingen, die gestoeld zijn op een doorleefde boeddhistische beoefening. Wat het boekje ook heel lezenswaardig maakt is de kleurrijke taal waarin ze zich vaak op onverwachte manieren uitdrukt.
. - Willigis Jager, Eenwige wijsheid, 2011, ISBN 978-90-5670-256-4
Een prachtig boek, waarin de auteur vanuit zijn levenservaring als dominicaan en zenmeester schrijft over de grond van ons bestaan. Hij benoemt dat als ‘leegte’, anderen noemen het ‘God’, ‘het Al’, ‘Iets’.
. - Karen Johnson, The Jeweled Path. The Biography of the Diamond Approach to Inner Realization, 2018, ISBN 978-1-61180-435-5
Dit boek is in zijn soort vrij uniek in dat het een inkijk geeft in de de ontstaansgeschiedenis van een hedendaagse spiritueel pad: de Diamantbenadering of Diamond Approach, ook bekend als Ridhwan of Ridhwanschool. Het geeft levendig en met allerlei persoonlijke details weer hoe de teaching in eerste instantie zich in het bewustzijn van Ali H. Hameed (schrijversnaam Almaas) ontvouwde. En hoe de teaching zich steeds meer in samenspraak met Karen Johnson verder ontwikkelde. En hoe in de beginfase Faisal hierbij betrokken was.
Als je bekend bent met de Diamond Approach kan het boek je verder inspireren in je eigen ontwikkelingsproces. Als je dit pad niet kent, kan het zijn dat de diepte van de inhoud je wat ontgaat, omdat er allerlei staten van bewustzijn genoemd worden, die niet zomaar voor iedereen toegankelijk zijn.
. - Jacob Jolij, Wat is bewustzijn nou eigenlijk. Een prikkelende zoektocht van neurobiologie tot parapsychologie, ISBN 978-90-468-2738-3
Jacob Jolij is al vanaf het begin van zijn studie psychologie geïntrigeerd geweest door de vraag wat bewustzijn eigenlijk is. Is dat wetenschappelijk te onderzoeken en te verklaren? In dit interessante boek vertelt hij over zijn eigen zoektocht, waarin hij het niet schuwt om vragen te onderzoeken die buiten mainstream psychologisch onderzoek gaan. Het boek is ook een soort van ijkpunt, waar hij op dit moment staat in zijn eigen beeld- en gedachtevorming over het onderwerp. Wie weet wat we over een paar jaar nog meer van hem kunnen verwachten?
. - Imre Kertész, Onbepaald door het lot, 2002, ISBN 90-5515-355-9
Een aangrijpende roman over een Hongaarse jongen van Joodse komaf, die in 1944 als 15-jarige opgepakt wordt en via Auschwitz naar Buchenwald en verder naar een concentratiekamp vlakbij Zeitz wordt gestuurd. Ternauwernood overleeft hij de kampen.
De roman is gebaseerd op eigen ervaringen van de auteur. Hij vertelt daarover vanuit een zekere onschuld van een 15-jarige die hij zelf ook was. Hij ziet wat er om hem heen gebeurt, hij probeert de logica ervan te doorgronden, ook al is die absurd. Hij past zich aan, blijft observeren, ervaren. Zo neemt hij je mee in zijn kampleven. Ook als hij uiteindelijk volstrekt uitgeput, ziek, met open wonden, zijn einde lijkt te naderen in een onwerkelijke ziekenbarak in Buchenwald. Het boek eindigt met zijn terugkomst in Budapest. Terugkijkend op zijn ervaringen ziet hij hoe hij, net als ieder ander binnen of buiten de kampen, van moment tot moment geleefd heeft en van elke moment het beste ervan gemaakt heeft. Geen heroïek, geen ego.
. - Ineke Koedam, In het licht van sterven. Ervaringen op de grens van leven en dood, 2013, ISBN 978-90-202-09624
Een gaaf boekje waarin de auteur een overzicht geeft van allerlei ervaringen van en met stervenden in een hospice. Dat doet ze a.d.h.v. interviews die gehouden zijn met hospice-medewerkers. Daarin worden diverse soorten levenseinde-ervaringen beschreven, die iets van een werkelijkheid laten zien die onze alledaagse fysieke realiteit overstijgen. Het boek is zeer de moeite waard om te lezen voor ieder die op wat voor manier dan ook met het stervensproces te maken heeft.
. - Bessel van der Kolk, The Body Keeps the Score. Mind, Brain and Body in the transformation of Truuma, 2014, ISBN 978-0-141-97861-1
Bessel van der Kolk, oorspronkelijk uit Nederland, maar al na zijn studietijd in de VS werkzaam, heeft zijn jarenlange ervaringen met trauma in dit boek bij elkaar gebracht. Sinds hij in de 70-er jaren met Vietnamveteranen in aanraking is gekomen, is hij op zoek gegaan naar effectieve behandelingen van trauma en hij heeft dat met een bijzondere open mind gedaan. Zo beschrijft hij hoe hij de opkomst van medicijnen heeft meegemaakt, maar dat hij ontdekte dat die het trauma wel dempen, maar niet oplossen. Vervolgens laat hij a.d.h.v. allerlei praktijkvoorbeelden zien hoe hij achtereenvolgens het belang is gaan zien van het vertellen van een samenhangend verhaal over trauma, het werken met innerlijke delen, de werking van EMDR, neurofeedback, systemische opstellingen en theater/zang/dans. Een heel inzichtelijk boek dat de moeite waard is om te lezen.
. - Carlo Leget, Van levenskunst tot stervenskunst. Over spiritualiteit in de palliatieve zorg, 2008, ISBN 978-90-209-7631-1
De auteur breekt een lans voor aandacht voor spiritualiteit in de stervensfase van mensen. Volgens hem is ‘innerlijke ruimte’ nodig om op het niveau van spiritualiteit mensen in die levensfase goed te kunnen begeleiden. Hij geeft echter niet aan hoe je die staat, waarin je ‘innerlijke ruimte’ ervaart, kunt bereiken. In mijn ervaring is daar in ieder geval een vorm van meditatie-beoefening voor nodig. Daarnaast laat de auteur zich in de begeleiding van stervenden inspireren door de ‘ars morendi’ – de kunst van de stervenden – die uit de Middeleeuwen dateert. Hij vertaalt die naar de huidige tijd en komt zodoende uit op een heel bruikbaar model van aandachtspunten voor het stervensproces.
. - Satish Kumar, The Buddha and the Terrorist. The Story of Angulimala, 2008, ISBN 978-1-903998-62-2
Een verhaal uit de boeddhistische traditie over de moordenaar Angulimala, die tot inkeer komt en volgeling van Buddha wordt. De auteur vertelt het verhaal, zoals hij dat in zijn jeugd van zijn moeder gehoord heeft. Een prachtig verhaal waarin alle facetten ter sprake komen van water komt kijken als je tot verzoening wilt komen met wat je anderen hebt aangedaan. Het heeft sterke parallelen met het boek van Desmond en Mpho Tutu over vergeving.
. - Geert Mak, De eeuw van mijn vader, 2013 (1e druk 1999), ISBN: 978 90 498 0277 6
Een mooi boek dat via een familiegeschiedenis zicht geeft op een tijd en een manier van leven die we ons heden ten dage nauwelijks meer voor kunnen stellen en die ook de tijd van mijn/onze ouders was. Voor mij was vooral Mak’s visie interessant op hoe beide wereldoorlogen konden ontstaan en wat de gevolgen van beide zijn geweest. Hij heeft het over de eeuw van ‘zelfdestructie van Europa’.
. - Alexander Münninghoff, De stamhouder, een familiekroniek, 2014 (10e druk), uitgeverij Prometheus, ISBN: 9789035142268
Een bijzonder boek over het oorlogsverleden van van de familie van Alexander Münninghoff en over de – voor sommigen verwoestende – doorwerking van oorlogservaringen in de levens van de betrokkenen.
. - Michael Newton (ed.), Memories of the Afterlife. Life Between Lives. Stories of Personal Transformation, 2015, ISBN 978-0-7387-1527-8
Een interessant boek met persoonlijke verhalen over het (therapeutische) effect van ‘LBL-sessies’ (LBL staat voor ‘Life Between Life’). Cliënten worden in een toestand gebracht waarin zij niet alleen vorige levens kunnen ervaren, maar ook wat zich afspeelt in de fases tussen die levens. Daar ontdekken zij meer over het leerproces dat hun ziel doormaakt, wat vaak heel betekenisvol en verhelderend is voor hun huidige bestaan. Ook als je niets hebt met vorige levens, laten de verhalen zien hoe een andere mindset grote veranderingen in het leven van mensen teweeg kan brengen.
. - Peggy Pace, Lifespan Integration – Connecting Ego States Through Time, 2012 (1e editie 2003), ISBN 978-0-9760603-6-9
Lifespan Integration is een methode om met trauma te werken. In trauma is de ervaring vaak gefragmenteerd geraakt; dit uit zich o.a. in het onvermogen om over het trauma te spreken of daar een samenhangend verhaal over te vertellen. Daarom kun je er niet goed op reflecteren en is het moeilijk er emotioneel afstand van te nemen. Delen van het verhaal die afgesplitst zijn geraakt zijn met innerlijke kinderen verbonden, die niet beseffen dat het trauma voorbij is. LI helpt die kindsdelen weer in het volwassen bewustzijn te integreren. Dat gebeurt o.a. via het doorlopen van een tijdslijn die loopt van de gebeurtenis van vroeger tot het heden. De methode vraagt ervaring en dus niet zomaar toepasbaar. Mij brengt het boek vooral een dieper besef van het belang om over traumatische gebeurtenissen een samenhangend verhaal te kunnen vertellen en zo doende meer emotionele afstand te verkrijgen.
. - Carolien Roodvoets, Niemandskinderen. De gevolgen en verwerking van een onveilige jeugd, ISBN 978-90-6963-930-7
Een boek dat heel goed de leefwereld beschrijft van kinderen die in hun gezin van oorsprong in de verdrukking hebben geleefd en niet ongedwongen ‘kind’ hebben kunnen zijn. In de eerst vier hoofdstukken geeft de auteur bruikbare overzichten van soorten van situaties waarin kinderen moeten overleven en van typerende rollen die ze aannemen. De latere hoofdstukken beschrijven wat ze tegen komen als ze later in hun leven hun jeugd onder ogen gaan zien. De auteur beschrijft niet welke therapieën ze inzet om mensen hierin te begeleiden. Vooral voor het overzicht is het een heel lezenswaardig en bruikbaar boek.
. - Franz Ruppert, Symbiose en autonomie. Een weg uit symbiosetrauma en destructieve afhankelijkheid, 2011 (2e editie), ISBN 978-94-6015-030-2
Een boek dat zeer de moeite waard is om te lezen, zowel wanneer je zelf te maken hebt met ontwikkeltrauma als wanneer je mensen daarin begeleidt. Verhelderend is het onderscheid in ’traumadeel’ (dat vaak van het bewustzijn is afgesplitst, maar onder specifieke situaties opgeroepen kan worden), ‘overlevingsdeel’ (datgene in ons dat voor overleving heeft gezorgd en dat zich steeds afkeert van het traumadeel) en het ‘gezonde deel’ in ons (dat in staat is alles met een zekere objectiviteit te overzien). Ruppert past dit toe op heling van ontwikkeltrauma bij mensen die structureel tekort zijn gekomen in aandacht, liefde en zorg van hun ouders en die nog steeds vastzitten in een tevergeefs verlangen daarnaar. Dergelijk ‘symbiosetrauma’ wordt vaak van de ene generatie op de andere doorgegeven, doordat de aandacht onbewust gefixeerd is op het opvullen van het tekort.
. - Franz Ruppert, Bevrijding van trauma, angst en onmacht – Nieuwe inzichten in het werken met opstellingen, 2012, ISBN: 978-94-6015-081-4
De auteur beschrijft hoe hij en zijn cliënten in trauma-opstellingen zicht krijgen op de dynamieken van waaruit trauma’s ontstaan. Hij beschrijft a.d.h.v. talloze voorbeelden hoe trauma van de ene generatie op de volgende wordt overgedragen. In dit boek trof mij in het bijzonder hoe diep de Tweede Wereldoorlog in mensen van deze tijd doorwerkt.
. - Franz Ruppert, Vroeg-kinderlijk trauma. Zwangerschap, geboorte en eerste levensjaren, 2014, ISBN 978-94-6015-120-0
Diverse auteurs beschrijven allerlei aspecten van trauma’s die mensen in hun hele vroege kindertijd hebben ondergaan. Alle auteurs werken met de methode van trauma-opstellingen die Franz Ruppert heeft ontwikkeld. Het is zeer onthullend te lezen hoe onverwerkte trauma’s van de ouders doorwerken in de ontwikkeling van hun kinderen.
. - Daniel J. Siegel, The Mindful Therapist. A Clinician’s Guide to Mindsight and Neural Integration, 2010, ISBN 978-0-393-70645-1
Een centraal begrip in dit boek is ‘integratie’: hoe meer integratie – op het vlak van relaties met anderen, van innerlijke beleving en van onderdelen van de hersenen – hoe evenwichtiger, compassievoller en gelukkiger mensen zijn. Siegel beschrijft allerlei manieren om via training van de ‘mind’ tot grotere integratie te komen.
. - Lyn Smith, Forgotten Voices of the Holocaust. A New History in the Words of the Men and Women who survived, 2005, ISBN 0091898250
Een boek dat aangrijpend is, omdat hierin ervaringen van mensen opgetekend zijn die de Holocaust meegemaakt en uiteindelijk – vaak ternauwernood – overleefd hebben. Het vult het gat tussen de boeken die de feiten weergeven en de plekken waar deze gruweldaden zijn gebeurd, zoals in Auschwitz. Mensen vertellen hoe het is geweest om in een getto en later in een concentratiekamp te moeten leven onder de meest erbarmelijke en mensonterende omstandigheden. Toentertijd waren zij nog kinderen of jong volwassenen – twintigers en dertigers – die moesten zien te overleven in een volstrekt bizarre wereld. De gedachte die tijdens het lezen regelmatig in me opkwam was: hoe kunnen mensen in vredesnaam dit andere mensen aandoen…?
. - Iris Sommer, Het vrouwenbrein, ISBN 978-90-450-4272-5
Een boeiend boek, geschreven door een auteur die als hoogleraar psychiatrie werkzaam is, maar bovendien heel boeiend over het onderwerp schrijft. In het boek brengt ze heel veel onderzoeksresultaten bij elkaar, waaruit duidelijk wordt waar vrouwen- en mannenbreinen van elkaar verschillen. Zo zijn vrouwenbreinen gemiddeld kleiner dan mannenbreinen, maar ze hebben meer verbindingen, waardoor de gemiddelde intelligentie van de beide geslachten nagenoeg gelijk is. Ze vertelt ook over de invloed van het immuunsysteem op ziekten en hoe dat verschillend uitpakt voor vrouwen en mannen. Kortom: leuk om te lezen.
. - Jan Storms, Destructieve relaties op de schop. Psychopathie herkennen en hanteren, ISBN 978-90-202-11051
De auteur beschrijft psychopathie als een onvermogen van mensen om in te voelen wat ze anderen aandoen. Daarmee functioneert hun geweten niet of maar heel beperkt en kunnen ze anderen vreselijke dingen aandoen. Dit onvermogen ontstaat vaak in de vroege jeugd uit noodzaak om het eigen hart af te sluiten, bv. omdat een van de ouders zelf ook aan psychopathie lijdt en de kinderen slecht behandelt. Zo beschouwd is het een strategie om in moeilijke omstandigheden te overleven. Deze mensen hebben de levensenergie van anderen nodig om zelf overeind te blijven en dat gaat vaak ten koste van die anderen… Het boek geeft inzicht in allerlei vormen van psychopathie en geeft allerlei aanwijzingen hoe daarmee om te gaan.
. - Thea Terlouw, De Heelkamers. Liefde voorbij het leven, 2017, ISBN 978-90-825814-1-6
Een boek geschreven over wat er voorbij de sluier van de dood is of zou kunnen zijn. Ze laat overleden zielen aan het woord, die over de sferen vertellen waarin ze na die overgang in terecht zijn gekomen. En over het begrip van de levenslessen die ze tijdens hun bestaan op aarde doorleefd hebben. Een boeiend perspectief, waarin de lezer uitgenodigd wordt de dood niet als het definitieve einde of als het grote niets te zien, maar als een overgang naar een andere ervaringsdimensie.
Andere boeken van Thea Terlouw: De Cyclus van Leven en Dood. Een schitterende reis, 2e druk 2018, ISBN 978-90-825814-6-1. En: Een Cirkel Doorbroken. Sterrenvolken, Lichtsteden en de Nieuwe Aarde, 2018, ISBN 978-90-825814-3-0.
. - Thich Nhat Hanh, De wereld is mijn thuis. Herinneringen en levenslessen, 2016, ISBN 978-90-259-0588-0
In dit boek vertelt Thich Nhat Hanh in korte hoofdstukjes over zijn leven in Vietnam voor en na de oorlog en over zijn leven in Frankrijk. Hoe hij in al zijn omzwervingen heeft geleerd om overal thuis te zijn, door met volle aandacht in het hier-en-nu te zijn. Waar je bent, waar je waarlijk aanwezig bent, ben je thuis. Een mooi boek met levenslessen, dat zich heel goed leent voor contemplatie.
. - Desmond and Mpho Tutu, Het boek van vergeving, 2015, ISBN 978 90 00 31472 0
Desmond Tutu en zijn dochter Mpho Tutu hebben een zeer lezenswaardig boek geschreven over vergeving. Zij putten daarbij o.a. uit hun ervaringen met de Waarheids- en Verzoeningscommissie die in Zuid-Afrika aktief is geweest om daders en slachtoffers van het Apartheidsregime bij elkaar te brengen. Hun voornaamste les is: Zolang je niet in staat bent om te vergeven of om vergeving te schenken blijft het verleden je leven bepalen. Beide auteurs geven aanwijzingen wat ervoor nodig is om tot vergeving te komen, zodat je weer in vrijheid kunt leven.
. - Frans de Waal, Zijn we slim genoeg om te weten hoe slim dieren zijn?, 2016, ISBN 978-90-450-35437
In dit boek beschrijft Frans de Waal hoe allerlei capaciteiten die voorheen aan mensen alleen werden toegeschreven, ook bij allerlei dieren te vinden zijn. Dit doet hij a.d.h.v. talloze voorbeelden van gedrag van dieren die in het wild geobserveerd zijn en van tests met dieren die in gevangenschap leven. Hij richt zich vooral op cognitieve vermogens, zoals het vermogen om te plannen, wat het vermogen impliceert in de toekomst vooruit te kijken. Dat is bij primaten wel bekend, maar is intussen ook aangetoond bij sommige vogels en zelfs bij vissen. Een van zijn stellingen is: Elk cognitief vermogen dat we ontdekken blijkt ouder en meer verspreid dan we in eerste instantie dachten (p. 103). Hoe zit het dan met bewustzijn? Hij aarzelt om deze term te gebruiken, omdat dit begrip op dit moment in de wetenschappelijke wereld nog niet helder omschreven is.
. - Fransje (Fransjan) de Waard, Spirituele crises. Transpersoonlijke psychologie als perspectief, 2007, ISBN 978-90-232-4281-9
Een zeer lezenswaardig boek, onder meer door de losse schrijfstijl van de auteur. Bijzonder interessant zijn de interviews met mensen die terugkijken op de psychische crisis die ze hebben doorgemaakt. Hoe ze zelf vaak niet begrepen wat er gaande was, maar ook nauwelijks begrip van mensen in hun omgeving of van hulpverleners kregen. Veel ervaringen die zij beschrijven komen voort uit een openheid van mind en hart die veel radicaler is dan de meeste mensen in hun gewone bewustzijn kennen. Als je daar geleidelijk naartoe groeit is dat meestal geen probleem; als je er ineens in terecht komt kan zo’n ervaring uitermate desoriënterend en overweldigend zijn.
. - Simon Wiesenthal, De zonnebloem. Over de grenzen van vergeving, 1997, ISBN 9789023009573
Een aangrijpend boek, waarin de auteur verhaalt over een ingrijpende ervaring die hij heeft opgedaan tijdens zijn verblijf in een concentratiekamp in WOII. Door omstandigheden wordt hij geconfronteerd met een stervende SS-er die hem vergeving vraagt voor zijn deelname aan slachtpartijen onder Joden in Oost-Europa. Wiesenthal verlaat de man zonder hem antwoord te geven, maar blijft worstelen met de vraag of hij die man toch niet had moeten vergeven. Naast zijn eigen verhaal bevat het boek een groot aantal meningen van tijdgenoten over dit dilemma, onder wie de Dalai Lama.
. - Peter Wohlleben, Het verborgen leven van bomen. Wat ze voelen, hoe ze communiceren – ontdekkingen uit een onbekende wereld, 2017, ISBN 978-94-005-0732-6
De auteur is boswachter in de Eifel met heel veel liefde voor de natuur en speciaal voor bomen. In dit boek heeft hij heel veel ervaringskennis en wetenschappelijke inzichten bij elkaar gebracht over allerlei aspecten van het leven van bomen. Hij gaat niet zover dat hij telepathisch met bomen communiceert. En waar hij het heeft over pijn die bomen ervaren, is dat eerder empathisch bedoeld, dan dat hij het werkelijk zelf ook lijkt te voelen. Het boek is toch zeer de moeite waard omdat het je laat zien dat bomen ook levende wezens zijn en dat de scheidslijn tussen het dierenrijk (waar wij mensen toe behoren) en het plantenrijk veel dunner is dan we gewend zijn te denken.
. - Hanya Yanagihara, Een klein leven, 2019, ISBN 978-90-468-2031-5
Een indrukwekkende roman over een man, die in zijn jeugd vanaf jongs af aan zeer ernstig misbruikt en mishandeld is geweest. Hoe de woede, het verdriet, de pijn hierover als een wild beest in hem huist. Hij doet er alles aan om dat beest niet tot leven te wekken. Daarom vertelt hij zijn vrienden nooit iets over zijn verleden. Zijn jeugdervaringen zijn eigenlijk ook te verschrikkelijk om te lezen. Dat is eigenlijk alleen mogelijk doordat hij, sinds hij is gaan studeren, vrienden heeft, echt goede vrienden, die van hem houden en voor hem opkomen. Het verhaal gaat dus eigenlijk over liefde. Hoe liefde uiteindelijk zijn pantser doet smelten. En ook hoe desastreus het wegvallen van liefde kan uitpakken.
.