Door omstandigheden kun je je plotseling zo onzeker en hulpeloos voelen als een kind. Ken je dat? In feite verschuift dan je identiteit naar wat ik een ‘innerlijk kind’ noem: je bent dan als een kind. Dat kan knap lastig zijn. Hoe kun je met dat soort gevoelens omgaan?
Innerlijke kinderen worden vaak als lastig ervaren
In mijn counseling praktijk kom ik vaak tegen dat mensen die gevoelens van innerlijk kinderen in zichzelf veroordelen. Ze spreken zichzelf dan toe met woorden als: “Wees nou eens wat meer volwassen!”, “Wat ben je weer dom bezig!”, “Heb je het nou nog steeds niet door hoe het werkt?”, “Nou doe ik het weer!”.
Als je dit soort opmerkingen goed bekijkt, dan zijn er eigenlijk twee innerlijke identiteiten actief – twee ‘Gestalten’ met een eigen belevingswereld. De ene is een veroordelende innerlijke criticus (ook wel superego genoemd) en de andere is een innerlijk kind dat op zijn/haar donder krijgt. Vaak vereenzelvigen mensen zich met de criticus, die het innerlijk kind – dat zich onzeker en hulpeloos voelt – maar lastig vindt.
Als je dat zo ervaart, vind jij dat kind maar lastig. Je wilt af van die onzekerheid of van die hulpeloosheid of van die bozigheid. Het komt je vaak ook helemaal niet uit om je zo te voelen. Je wilt helemaal geen kind zijn, je wilt je volwassen voelen. In feite veroordeel je vanuit je identificatie met de criticus een ander deel van jezelf – dat zich door die kritiek alleen maar nog hulpelozer voelt.
Het geheim van mijn buurman: wees nieuwsgierig naar wat er in kinderen omgaat
Een van mijn buren werkt op een middelbare school als coach met moeilijk hanteerbare jongeren. Ze zijn onhandelbaar, leraren en vaak ook ouders begrijpen niet wat er in deze jongeren omgaat. Ze worden als lastig ervaren en dreigen buiten de groep te vallen. Hij vertelde me laatst over zijn werk. Hij is heel succesvol. Mede door zijn coaching krijgen veel van deze jonge mensen weer een gerespecteerde plek in de gemeenschap van school en gezin.
Wat is zijn geheim? Hij luistert naar hun verhaal, naar wat hen dwars zit. Hij vraagt naar wat ze voelen en ervaren, hij vraagt naar de oorzaak van de pijn die ze hebben, waardoor ze zo lastig zijn. Hij vraagt wat ze nodig hebben om de pijn te kunnen verdragen en om te kunnen helen. Als het tot deze jongelui doordringt dat er dit keer écht iemand is die hen serieus neemt, die hun pijn aanvoelt, die hun behoeften serieus neemt en die het zo nodig voor hen opneemt, dan kunnen ze zich eindelijk gaan ontspannen. Dat is vaak de eerste stap om weer deel te kunnen aan de gemeenschap.
Innerlijke kinderen hebben liefdevolle aandacht nodig
Zo werkt het ook met innerlijke kinderen. Als je ze veroordeelt, in een hoek zet of boos op ze wordt, geef je in feite aan dat die kindsdelen in jouw bewustzijn niet mogen bestaan. Maar omdat ze wel degelijk bestaan – als innerlijke identiteiten of innerlijke ‘Gestalten’ – kan dat alleen door ze in je onderbewuste weg te duwen. Als ze echter door omstandigheden getriggerd worden, nemen ze evengoed je identiteit over. Je bént dan als een kind, zonder dat je er bewust van bent.
Wat hebben deze innerlijke kinderen nodig om te groeien, zodat ze niet langer afgesplitst zijn in je onbewuste? Wat hebben ze nodig om op een gezonde manier bij te kunnen dragen aan jouw volwassenheid? Net als de jongeren met wie mijn buurman werkt hebben ze in de eerste plaats begrip nodig. En bovenal hebben ze liefdevolle aandacht nodig. Dat maakt het mogelijk om te gaan beseffen wat de onvervulde behoefte is van zo’n innerlijk kind, wat jouw onvervulde behoefte eigenlijk is.
In essentie gaat het om gezien en gewaardeerd worden in wie je werkelijk bent, de ruimte daarvoor krijgen. Als aan die fundamentele behoefte wordt voldaan, zul je merken dat diep in jou zich iets kan ontspannen, wat altijd in zekere mate verkrampt is geweest. En als die ontspanning in jou voelbaar wordt, vindt integratie plaats van het innerlijke kind in jouw volwassen bewustzijn. De splitsing lost op. Sommige mensen ervaren dan dat het kind zich als het ware oplost in hun hart of samenvalt met hun eigen volwassen lichaam.
Wordt vervolgd
In dit artikel heb ik het vooral over de houding gehad die vruchtbaar is om innerlijke kinderen te leren kennen. In een volgend blogartikel over dit thema zal ik iets meer schrijven over de vraag hoe je om kunt gaan met de behoeften van innerlijke kinderen. Voor nu is het voldoende om te weten dat een houding van liefdevolle aandacht ten aanzien van innerlijke kinderen de belangrijkste voorwaarde is om heling mogelijk te maken.
© Chris Elzinga
Haarlem, 16 december 2015
Meer over dit onderwerp
Gestalt-therapie werkt expliciet met verschillende innerlijke identiteiten door die een eigen stem te geven. Je kan dat doen door bv. jezelf als innerlijk kind een stoel te geven en jezelf als volwassene in een andere stoel te plaatsen. Je gaat dan een dialoog aan tussen die twee delen van jezelf. Door die identiteiten zo duidelijk van elkaar te onderscheiden kun je je er beter in inleven en kun je heel veel nieuwe informatie krijgen over de dynamiek die plaatsvindt in je innerlijke belevingswereld.
Let wel: zowel het innerlijk kind als de volwassene zijn innerlijke ‘gestalten’ – ieder met een eigen manier van ervaren van de werkelijkheid – binnen het bewustzijn dat je bent. Deze therapievorm stimuleert dus geen vorm van dissociatie, maar maakt innerlijke splitsingen helder en stimuleert integratie van afgesplitste delen.
Geef een reactie